بررسی کانی‌سازی مس- طلادار گرانیتویید طارم (شمال زنجان) بر پایه شواهد کانی‌شناسی، ژئوشیمی و میانبار سیال

Authors

  • بهروز برنا کارشناسی ارشد، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
  • حسن زمانیان دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران
  • رضا زارعی سهامیه دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران
  • شهرام رحمانی دانشجوی دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران
  • محمدرضا جان‌نثاری دکترا، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
Abstract:

کانسار مس طلادار لهنه در شمال باختر ایران، 100 کیلومتری شمال استان زنجان قرار گرفته است. ناحیه معدنی لهنه بخشی از حوزه فلززایی پهنه طارم در پهنه ساختاری البرز باختری- آذربایجان است. وجود آثار معدنی بسیار، سرباره‌های ذوب، آثار فعالیت‌های معدنی (کند و کاوها از قبیل چاله اکتشافی،تونل) در محل قلعه ارمنی‌ها (توسط معدن کاران ارمنی) نشان‌دهنده مورد توجه بودن ذخیره معدنی لهنه توسط معدن کاران کهن بوده است. 9 رگه سیلیسی طلادار در منطقه وجود دارد. دو رگه سیلیسی اصلی دارای طول 500 متر و ستبرای یک متر (قابل دید در روی زمین) است. سنگ‌های منطقه به‌صورت رسوبی- آتشفشانی و آتشفشانی (توف، توف برش و تراکی آندزیت) و توده نفوذی (گرانودیوریت، کوارتز مونزونیت، مونزونیت) است. بر پایه مطالعات پتروژئوشیمیایی توده نفوذی از نوع I و ماگمای سنگ‌های گدازه‌های آتشفشانی از نوع آلکالن و ساب‌آلکالن هستند. از دید موقعیت زمین‌ساختی نیز مربوط به محیط فرورانش هستند. سنگ‌های توف برشی توسط توده نفوذی با ترکیب کوارتزمونزونیتی، قطع و دچار دگرسانی شده‌اند. از دگرسانی‌های مهم می‌توان به انواع سیلیسی، آرژیلی و سریسیتی اشاره کرد. کانی‌زایی اصلی طلا در سنگ‌های توف برش و مقدار کمی در سنگ‌های کوارتزمونزونیتی رخ داده است. کانی‌زایی از نوع شکافه پرکن، رگه- رگچه‌ای و برش‌های گرمابی است. بر پایه تجزیه نمونه‌های مینرالیزه، عیار طلا از دست کم 002/0 تا 10 گرم در تن متغیر است. میانگین عیار طلا 35/4 گرم در تن است. از دید کانی‌شناسی، محدوده معدنی دارای کانی‌های فلزی (سولفیدی- اکسیدی) و غیرفلزی (سیلیکاتی و کربناتی) طی دو فاز درونزاد و برونزاد است. کانی‌های فلزی شامل ذرات طلا (به‌صورت آزاد در باطله سیلیسی و قابل دیدن در زیر میکروسکوپ و مطالعات SEM)، نقره (به‌صورت آزاد و درگیر در شبکه گالن و تتراهدریت) پیریت، کالکوپیریت، بورنیت، گالن، اسفالریت و تتراهدریت است. کانی‌های غیرفلزی یا باطله شامل کوارتز، فلدسپار قلیایی گرمابی (آدولاریا)، سریسیت، کانی‌های رسی، کلسیت، و به مقدار کم باریت است. بر پایه مطالعات ژئوشیمیایی (جدول همبستگی عناصر، نمودار خوشه‌ای، شکل فضایی تجزیه فاکتوری) طلا با عناصر نقره (78/0)، مس (81/0)، آرسنیک (7/0)، سرب (64/0)، روی (6/0)، گوگرد (4/0)، بیسموت (45/0)، اورانیم (3/0) و مولیبدن (25/0) دارای همبستگی معنی‌داری است. این همبستگی ژئوشیمیایی با شواهد کانه‎نگاری (پاراژنز و توالی پاراژنزی کانی‌ها) و مطالعات SEM همخوانی دارد. مطالعه میانبارهای سیال روی سیال‌های اولیه درشت (بزرگ‌تر از 20 میکرون) و غنی از مایع در کانی کوارتز (همراه و همزاد با کانی‌های سولفیدی و میزبان ذرات طلا) انجام گرفت. داده‌های میانبارهای سیال، دمای میان 125 تا 290 درجه سانتی‌گراد و شوری میان 1 تا 5/6 درصد وزنی NaCl و ژرفای کمتر از 1000 متر را نشان می‌دهد. شواهد میانبارهای سیال پدیده‌های سرد شدگی، مخلوط شدن با آب‌های جوی و جوشش، تشکیل سیال‌های با شوری و چگالی بالا را در کانسار لهنه را نشان می‌دهد. از شواهد جوشش وجود کانی آدولاریا، کلسیت، کوارتز تیغه‌ای و برش‌های گرمابی است. شواهدی از جمله حضور بافت‌های اپی‌ترمال نواری، شانه‌ای، تیغه‌ای، برش گرمابی و دگرسانی سریسیتی و وجود کانی‌های سولفیدی گالن، اسفالریت، کالکوپیریت، تتراهدریت و شواهد میانبارهای سیال (دما، شوری، دانسیته، میانبارهای غنی از بخار) گویای ماهیت اپی‌ترمال سولفیداسیون متوسط است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی کانی‌سازی و نحوه رخداد کانسار مس بهاریه (شمال‌شرق کاشمر) بر مبنای شواهد کانه‌نگاری، ژئوشیمی و میانبارهای سیال

کانسار مس بهاریه با تناژ تقریبی یک میلیون تن در 30 کیلومتری شمال‌شرق شهرستان کاشمر قرار دارد و از دیدگاه ساختاری متعلق به پهنه سبزوار و منطقه فلززایی تکنار است. کانه‌زایی در این منطقه بصورت یک افق معدنی چینه‌کران با درازای تقریبی 200 متر و راستای شرقی- ‌غربی در میزبان آندزیت توف با سن ائوسن میانی، رخداده است. سنگ‌های منطقه بهاریه اغلب شامل آندزیت، داسیت و ریولیت با ماهیت کالک آلکالن تا شوشونیتی...

full text

پترولوژی و ژئوشیمی توده کوارتز‌مونزونیتی در زیرپهنه طارم، شمال‌شرق زنجان

توده کوارتز‌مونزونیتی طارم‌علیا بخشی از توده‌های نفوذی موجود در پهنه البرز-آذربایجان را تشکیل داده و به صورت کشیده و طویل با روند شمال‌غرب-جنوب‌شرق رخنمون دارد. ترکیب سنگ‌شناسی این توده به طور عمده متشکل از مونزودیوریت، مونزونیت،کوارتز‌مونزونیت و مونزوگرانیت است. مطالعات صحرایی، سنگ‌شناسی و ژئوشیمیایی نشان می‌دهد که ماگمای سازنده این توده از نوع I، متاآلومین و شوشونیتی است. شواهد ژئوشیمیایی عنا...

full text

پترولوژی و ژئوشیمی توده کوارتز مونزونیتی در زیرپهنه طارم، شمال شرق زنجان

توده کوارتز مونزونیتی طارم علیا بخشی از توده های نفوذی موجود در پهنه البرز-آذربایجان را تشکیل داده و به صورت کشیده و طویل با روند شمال غرب-جنوب شرق رخنمون دارد. ترکیب سنگ شناسی این توده به طور عمده متشکل از مونزودیوریت، مونزونیت،کوارتز مونزونیت و مونزوگرانیت است. مطالعات صحرایی، سنگ شناسی و ژئوشیمیایی نشان می دهد که ماگمای سازنده این توده از نوع i، متاآلومین و شوشونیتی است. شواهد ژئوشیمیایی عنا...

full text

پتروژنز، ژئوشیمی، مطالعه میانبارهای سیال و نقش توده‌های نیمه‎آتشفشانی در زایش مس محدوده چاه‌مورا، شمال ترود

کانسار مس چاه‎مورا درجنوب ‌باختری شاهرود و در بخش مرکزی کمان ماگمایی ترود- چاه شیرین  قرار دارد. کانی‌سازی در منطقه چاه‌مورا درون واحد آتشفشانی به سن ائوسن رخ داده است. سنگ‌های آتشفشانی یاد شده بر پایه مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی قابل تفکیک به آندزیت، آندزیت- بازالت، تراکی‌آندزیت، تراکی‌آندزیت‌بازالت و رخنمون‌های کوچکی از آذرآواری‌ها به‌صورت آگلومرا هستند. توده‌های نیمه‎آتشفشانی با ترکیب حدواسط...

full text

جدایش بی‌هنجاری‌های عناصر، بر پایه داده‌های ژئوشیمی سطحی خاک در کانسار مس پورفیری کهنگ– شمال خاوری اصفهان

کانسار مس پورفیری کهنگ در کمان ماگمایی ارومیه- دختر، در شمال خاوری اصفهان قرار دارد. در پیرامون کانسار، سنگ‌های آتشفشانی و آذرآواری ائوسن با دامنه‌ای از ترکیب بازالتی، تراکی‌آندزیتی تا داسیتی برونزد دارند. توده‌های نیمه‌ژرف و نیمه‌آتشفشانی گرانیتوییدی، عامل دگرسانی و کانی‌سازی، در چند ضربان ماگمایی از الیگوسن تا میوسن، در مجموعه سنگ‌های ائوسن جایگزین شده‌اند. این توده‌ها ترکیب مونزودیوریت، کوار...

full text

بررسی و مقایسه ژئوشیمی توده‌های نیمه‌ژرف باردار و نابارور با نگرشی بر شواهد آداکیت‌ها در محور دهج- میدوک (شمال شهربابک)

محور دهج- میدوک در شمال شهر بابک جای دارد. در این منطقه، در مجموع 9 توده پورفیری نیمه‌ژرف شامل میدوک، پرکام، ایجو، سقینو، چاه‌فیروزه، نرکوه، ایوب انصار، سرا و کدر  با سن الیگوسن تا پلیوسن دیده می‌شود که از میان آنها توده‌های پرکام، ایجو، سقینو، چاه‌فیروزه و میدوک باردار و توده‌های نرکوه، ایوب انصار، سرا و کدر نابارور هستند. ترکیب این توده‌ها بیشتر شامل دیوریت پورفیری، کوارتزدیوریت و گرانودیوریت...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 25  issue 98

pages  255- 282

publication date 2016-03-01

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023